6/05/20

LUNGGIMNA APAN BANGCHI SUAHTAK DING?

Gelhtu: LB Muan M.Th in Counselling

10/03/14

Mi tamtakte’n “Bangziak a ken hichibang teng tuak ka hiam? Kei kaan a genthei om ding hiam? Ka lawm-le-vualte lak ah genthei tuamlua kisa ing, kagentheihna hon theisiam di leh kagen khiak nading kuamah om kei, kei diing in hin sang in sih ahoihzaw” chi in Pathian tung nasan ah vui uhi.

Midang kipak leh nuamsa mahmah a khawsa dan a i theihte le a hinkhua taktak uh i va theih leh nuam a nasa tuan khollou uhi. Miten le ei kipak mahmah leh lunggimna di neilou bang a hon koih lai un ei lunggimna tawh kidim leh aguk a kapkap ana kihi maimah hi. Huaiziak in khovel ah lunggim nadi neilou kuamah omlou ding hi. Khenkhatte khawsakna ding ngaihtuahna ah lunggim ua, khenkhatte laizilna a haksatna tuahte ziak in lunggim ua, khenkhatte silh-le-teen di buaipih in lunggim ua, khenkhatte sum-le-paai neihlouh ziak in lunggim ua, khenkhatte sepna a haksatna tuahte ziak in lunggim ua, khenkhatte damlouhnate ziak in lunggim ua, khenkhatte mel-le-puam buaipih in lunggim ua, khenkhatte innsung buai ziak in lunggim ua, khenkhatte nupakal kituahlouh ziak in lunggim ua, khenkhatte nek-le-tak di buaipih in lunggim ua…lunggimna tuamtuamte kinei chiat vek hi. Khat-lam a i lunggimlouh chiang in khat-lam ah lunggimna ding hong om nak hi.

‘Lunggimna’ kichi mihing adin hoih hetlou a, taksa damlouhna sang in lungsim damlouhna kep haksazaw in lauh leng lauh huaizaw hi. Mi tamtakten hiai lunggimna pawzoulou in a hinna tanpha uh ana la hialsek uhi.

Lunggimna apan suahtak utlou kuamah aki omkei a, himahleh a suahtak sawmlou mi a tamzaw hi thepthup mawk hi. I suahtak sawm taktak leh bel suahtak nadi lampi ana om gige hi. Hiai ah lunggimna apan suahtak nadi lampi bangzah hiamte i suutkhawm ding.


[1] EI-LE-EI KI-HEHNEP DIING

“I lunggim ut ziak a ki lunggim ahi” chi in Psychologist-ten gen uhi. A ngaihtuahsau theilouten bel i kalh-ut pah ding. Hoihtak a i ngaihtuah a leh bel dik mahmah ahi. Hinkhua a haksatna banghiam i tuah hun chiang in sungkuante leh lawm-le-vualte’n hon hehnep chiang un nuamtuam mahmah hi. Ahihziak in ei-le-ei iki hehnep sawm keileh bel midangte hehnepna bangtan mah daih seklou hi. Ei-le-ei iki hehnep sawm kei le bel lungkham ut ziak a lungkham mah kihi mai ahi.

I gil akial leh ann hiam, nektheih hiam ne le vahmai ding ahi chih i thei. Midang kiang ah “kagil akial a, kei tang in ann hon neksak in” chih mawk theih hilou hi. I gilvah nading in bel ei mahmah in i nek a, i gilsung a ann a lutsuk ngai hi. Hiai bang in i lungsim agim mahmah hun in mi panpihna in i lungsim adamsak thei mawkkei a, ei mahmah in pan i lak a, ei-le-ei iki hehnep leh dam theipan hi. Ei-le-ei iki hehnep sawm keileh bel lungkham ut ziak a lungkham mah kihi mai ahi.


[2] SUAHTAKNA LAMPI NGAIHTUAH DING

I lunggim leh bel aziak om chihna himai hi. Aziak omlou a lunggim chih bel omtheilou hi. I lunggim mahmah hun in i lunggim naziak pentak suikhiak a, “bangchileh ka lunggimna apan ka suakta thei diam?” chih ngaihtuah tenten ding ahi. Doctorte’n damloute natna a suuikhiak ua, tua natna hihdamchet thei ding damdawi apiak bang ua eileng i lunggimna hih damchet ding pen ngaihtuah ding ahi.

Nu-pa kituahlouh ziak a lunggim ihih leh, “bangziak a kituaklou kahi ua? Bangchi leh ka koppih tawh kituak leh kipaktak in ka khawsa khawm thei di ua? Kipaktak a ka khawsak khawm theihna ding un bangbang kahih a ngai dia?” chihte ngaihtuah a step lak ding ahi. Huchi in i buaina apan suahtak theihna di lampi ngaihtuah le i suahtak chiang in lungsim nuamtak in ki khawsa thei ding hi.

Mi tamtakten a lunggimna uh kizousak in suahtakna ding ngaihtuahlou uhi. “Ka lunggim lua” chi in ki ngaihsiatna tawh hun zang den mai uhi. A suahtakna ding uh lampi theizenpi a suahtak sawmloute bel a lunggimna uh tawh khawsa den ding uh chihna himai hi.


[3] PATHIAN MUAN DING

Mi tamtakten haksatna leh buaina atuah chiang un khovel tawp mah bangsak uhi. Lam-etna ding bangmah om nawnlou leh ni-vaak hongsuak nawnlou ding bang in ngaihsutna nei mawk uhi. Hiaidan a i-om leh bel Pathian a muanna neilou kisuak hi.

Ginglouten le milim bawltawm muang a hinkhua a zatlai un, ei Pathian-hing bia kichiten ginna ki-nei tawmlua bang hi. Pathian in thilbangkim hihthei ahi chih i theih leh tua ah lungsim tawldamsak a, Pathian khut a i haksatna leh lunggimnate ngakkhiat ding ahi. Pathian kiang a i lunggimna leh buainate i genkhiat nung a nguitak aom det ding hi nawnlou a, “Toupa nang hoih nachih bangbang katung ah tunghen” chih a lungsim hihhalh pahmai ding ahi.

Pathian kiang a igen khiak nung a iki lunggimsak lailai leh bel Pathian muanglou kisuak hi. Pathian in i tung a thiltung a theihlouh neuchik le omlou a, hon mu gige a i buaina leh i thiltuah teng thei ahihman in lungkham luatna ding omlou hi.

Gingtu i ki chih a, Pathian a hotdamna nei ihih leh “haksatna hiai khovel a tuak di mah ka hi” chih a Khros paw-kawm a malam zot hamham ding ahi.


[4] I HAMPHATDAN SUUT DING

Mitawh ki-teh kak in “Ken bangziak a hiai banga gentheihna tuakse ka hiam?” chi in Pathian tung ah khasiatna di zong kei ni, huchibang dotna bawl ding in Pathian mai ah hoihna leh chitna bangmah neiloute i hi.

Mite'n le ei hon et chiang ua hampha honna sa mahmah uh hi maithei hi. Midangten Pathian kiang ah “Huai nu/pa huchituk a vualzawl chin a, kei bangziak a hichituamse ka hiam?” chithou maithei uhi. Tua ahihman in Pathian in hon vualzawl dante leng i suut zelzel ding ahi. Pathian in a hon vualzawlna simsenglouhte suutzel le lunggimna ding tawm mahmah ding hi.


[5] VANGAM ZUAN IHI CHIH PHAWK DING

Sawltak Paul in “Tua gentheihna ka tuahte den chiang a thupina ka muh di tawh tehpih vual in ka sim kei” ana chi hi. Denchiang in tha-khatthu a khek lamdang a i om chiang in tua gentheihna i chihte mangvekta dia, Vaan ah nuamsatak in ki nungta denta ding hi. Tua i thuakna leh lunggimnate kumtawn a omden ding hilou a, sawtlou kal sunglel ding ahi.

Hiai khawvel ah bel khualzin ihi chih mangngilh kei ni. Khual i zin chiang in achang in mual i kal hun om a, achang in luidung kizui a, achang in lampi maamtak ah i pai hun leng om a, achang in keen-selak a i pai hun leng omzel a, achang in gamlak i tot hun om a, achang in gil akial a, tui i duh a, gim iki sa a, giahna di mun rem i neikei a, achang in vuahzu nuai ah i pai a, achang in nisa i thuak a, damlou leh gimpipi a lam i pai hun leng om a, lamkaal ah iki hihliam hun bangleng om hi…tua ahihman in khualzin pailai ihi chih mangngilh kei ni. Inn i tun chiang in i Pa’n honna dawn dia, tawldamtak in khawsaden ta ni.

SIMTUTE, LUNGGIMNA KICHI SETAN VANZAT HOIH PETMAH AHI, LUNGGIMNA APAN SUAKTAK SAWM TA NI!


*Na phattuampih leh midangte khualna in ana “SHARE” sawn in. 


No comments:

Post a Comment

Pathian in zaw hon ompih gige ahi

- Dr.LB Muan 28/03/2024 Pathian in i dinmun hon theihpih louh hun om hetlou ahi. Haksatna tawpkhawk i tuah hun inle i dinmun hon mu gige...