8/27/20

HIHNA LEH MOHPUAKNA

Gelhtu: LB Muan

Mihing adia mahni hihna leh mohpuakna mangngilh ngeilouh pen thil poimoh mahmah khat ahi. Mahni hihna mangngilhlou ten midangte tawh kal ah buaina nei tawm mahmah ua, a hinkhua uh leng na-vaak tuam in khovel manphatak in zang uhi. Mahni hihna leh mohpuakna mangngilh ten bel lawmte tawh kal ah, seppihte tawh kal ah leh sungkuante tawh kal ah buaina tampi tak piang sak uhi. Huaiziakin, ‘hihna leh mohpuakna’ ichih bang hi a, I hinkhua a bang chitel a poimoh hiam chih te I suut khawm ding.

 

[1] SEPPIH TE LAK AH

Officer lianpi hiam ahih kei leh mi tampite tung a sem ihi maithei, sepaih heutu lian mahmah hiam ahih keileh lal mahmah a khedap nawt di nasan mi nei ihi maithei, tuabang dinmun ading ihih leh bel lal dan siam a heutu hih dan leng siam sawm ding ahi. Sang a upa zawte nasan makaihtu leh pil taktak leh laisiam taktakte’ makai bang ihih leh amau muh a omdan siam leh vaihawm dan siam mahmah poimoh kha ding hi. Pianken a pil lawlou bang leng apil mahmah bang a om hoih zaw kha ding a, a huchih kei leh heutu zoulou, heutu dia chin lou, heutu theilou chia nuai ate simmoh a om khaktheih ding hi.

Huchia mite tung a vaihawm dan leh lal dan itheih kia hun lou a, ei sang a lalzaw leh thunei zaw te zahdan leh pahtawi dan leng I siam kul veve ding hi. Tung ate thuman dan leh lungkim sak dan te itheih poimoh mahmah ding hi.

 

[2] NU-LE-PA LAK AH

Bangchituk a sepna lian nei in a-sing, a-sang tung ah lal himahle, hon suang tute mai ah bel ‘ta’ ihi chih mangngilh ngei-ngei louh ding ahi. Thupi kisa in lal kisa mah le I nu-le-pa mai ah bel sap leh lal hizaw lou in ‘ta’ ihi chih mangngilh louh a tua I lal nate koihkhiat dan theih a kithupi sak hetlouh ding ahi. Nu-le-pa ziak a lal leh hiaitan tung ihih dan mangngilh louh a nu-le-pa zahdan leh pahtawi dan siam ding ahi. Nu-le-pa mawl mahmah nei ihih aleh leng amau sang a ei thupi zaw ngei-ngei lou ding ihi chih phawk a, nu-le-pa I leitung Pathian ahi uh chih mangngilh ngeilouh ding ahi.

Khenkhat ten nu-le-pa bang mawl leh hai sa in zumpih mawk uhi. Milak ah leng a nu-le-pate uh gen ngamlou zen in zumpih uhi. Akhen ten lah sepna hon neih chiang un nu-le-pate ziak a huchi bang dinmun tung ahih lam uh theilou in nu-le-pate simmoh in bawl genthei zawmah uhi. Tuabangte bel mahni hihna theilou leh mihai ahi mai uhi.

Kamkhat I gen a mitampite liing dup-dup leng ahi kha maithei uh, ahih ziak in nu-le-pate mai ah bel ‘ta’ ihi chih mangngilh louh a nu-le-pate gen ngaihkhiak a, a thuhilh nate uh lak ding ahi. Nu-le-pa lah I leitung Pathian ahi ngal ua.

 

[3] KOPPIH LAK AH

Pasal khenkhat sepna mun a lalte a innsung uah leng lal ompah sek mawk uhi. Mitamtakte adia saap leng ihi maithei, hileh le Jite adia ‘saap’ hiam ahihkeh ‘heutupa’ hiam ihi kei a, apasal uh ihi chih mangngilh hetlouh ding ahi. Khenkhatten asepna mun ua anuai ua semte abawl bang un inn ah a Jite uh bawlsuk pah ua, suak-le-sal bang in zang sukpah mawk uhi. Hiai dan bel pil huai hetlou hi. Office ah tampite ‘Bosspa’ ihi maithei, hilehleng inn ah jite ‘bosspa’ ki hilou a ‘koppih’ kihi zaw hi.

Numei loh nei tamzawten lah a pasalte uh simmoh pah sek uhi. Pasal numei vaaksa chih bawl in biak tuau-tuau leh mai-et mahmah ut uhi. Sepna mun ah numei leh pasal tamtakte heutu ihi kha maithei, I nuai ah pasal tamtak in sem leng ahi maithei, ahih ziak in inn ah I pasalte adia a ‘heutunu’ hizaw lou in a ‘koppih’ kihi zaw ahi. Office ah lal mahmah ihih tak aleh leng office a I lalna innsung a puaklut louh ding ahi. Innsung ah bel I lutang (pasal) I zahtak ngei-ngei ding ahi. Sepna mun a omdan a innsung a om hetlouh ding ahi.

 

[4] TATE LAK AH

Nu-le-pa khenkhat tate adia houpih theihlouh hunkhop om hi. Sepna mun chouh lungsim akoih a innsung a ‘pa’ hihna ahih keileh ‘nu’ hihna phawklou tam mahmah hi. Tuabang a ‘nu-le-pa’ ten innsung a mohpuakna aneih uh ngainep a, ahihna uh aphawk louh chiang un atate uh khasia kisa ua lam diklou tawn khasek uhi. I sepna haksat ziak agim kisa a inn tunchiang a tate ngaihsak peih nawnlou leng ihi maithei, ahih ziak in ei sik-le-tang leh I dinmun a ding diing hiai khovel ah midang omlou ahi chih nu-le-paten mangngilh hetlouh ding ahi.

I neulai in I nu-le-pate I ngai mahmah a, apawt ua leh leng hongtun di kal uh ki ngaklah mahmah hi, I nu-le-pate kimuang a, amau kiang a I om chiang in lauh ki neilou hi. Thil itheihlouh peuhmah I nu-le-pate kidong pah sek a, lawmte lak bang ah I nu-le-pate kisuang mahmah hi. Tua ei neulai a I nu-le-pate thupi isak dan leh I poimoh dan a I taten leng thupi honsa ua hon poimoh mahmah ahi uh chih gen kei le uh leng en theih kilkel ding ahi. Tate tawh hun zatkhom a thilneu hi in alian hita leh kikuppih zel ding ahi.

Sepna lianpi nei ihih aleh leng tate adia bel pa/nu ihi a, innsung ah I hihna leh mohpuakna pen mangngilh louh ding ahi. Kilawh tawm a gentheitak a nekzong ihih leh leng innsung ah pa/nu ihi chih mangngilh louh a Pathian in mohpuakna hon got pen a deihdan tak a semkhe dia kisak ding ahi. Nu-le-paten salam kikepna kia hilou a khalam kikepna leng poimoh ngaih a, I mohpuakna mangngilhlouh ding ahi.

 

THUKHITNA

Mahni hihna leh mohpuakna I mangngilh chiang in midangte tawh kituah haksa mahmah a, ei mahmah in leng I hinkhua ah buaina kituak ut mahmah hi, tua ahih man in I hihna leh mohpuakna mangngilh louh a, I omna leh I ompihte dungzui a I hihna leh mohpuakna leng khen siam kizil ding ahi.

 

 ____________________________________________________

#  Na phattuampih leh midangte khualna in WhatsApp leh Facebook chihte ah ana SHARE sawn in. 

# Article ki post thakte nana muhzelna ding in hiai atung a taklampang a "Follow" kichi pen CLICK in. 

No comments:

Post a Comment

Pathian in zaw hon ompih gige ahi

- Dr.LB Muan 28/03/2024 Pathian in i dinmun hon theihpih louh hun om hetlou ahi. Haksatna tawpkhawk i tuah hun inle i dinmun hon mu gige...