3/12/24

TUHUN LEH I LUNGSIM OMNA

- Dr. LB Muan

Hiai khovel I khawsakna mun uah I hun zat uh hun thum in khentheih hi. Hun paisa (Past), Tuhun (Present) leh Maban hun (Future). Hiai hunte gamgi va bawl chet theih hikei mahleh mawl chik a I theihdan uh chu hiai dan ahi. Hun paisa ichih chiang in bel I pian apat I hinkhua paisa hun tengteng ahi mai ahi. Tuhun pen ahihleh tua I hun zat lel pen uh chih ding ahi mai dia, Maban hun ding ahihleh I sih matan a I maban a I tuahtouh leh zattouh ding hun pen ahi.

Hun zat siam a poimohdan leh I hun amtak leh pilvangtak a zat ding ahihdan mipil-misiam ten naktak in gen uhi. I Bible ah leng kigelh hi. Hun zat manphat ziak in hinkhua nuam thei a, zat khelh ziak in hinkhua genthei leh haksa thei hi.

Hinkhua a hun paisa a pilvangtak a hun ana zang ten a tuhun uleh maban hun uah nuamsa ua, hinkhua a hun paisa utdandan a ana zangten ahihleh a tuhun uleh maban hun uah gentheihna a maituah ding uh tam hi.

Tuabang in tuhun a pilvangtak a hinkhua zangten maban ah kipahna leh nopsakna in ana ngak a, tuhun a poimohdan theiloute adin maban limchi hetlou zel hi.

Tuni a i suutkhawm ut uh ahihleh hiai ahi…I taksa tuhun a om ahihleh I lungsim bang hun pen ah aom a chih ahi. I taksa omna hun tawh I lungsim omna hun a kibang hia? I taksa bel gensau ngailou in tuhun a om ahihdan I thei vek ua, himahleh I lungsim pen koitak ah aom a? Khenkhat te taksa tuhun ah om a, himahleh a lungsim uh hun paisa ah om mawk hi. Khenkhat te lah a lungsim uh hun hongpai ding ah om a, tuhun ah om khalou hi. Nang taksa omna mun ah na lungsim aom hia. I lungsim le tuhun a aom poimoh petmah ahi.

1. Lungsim hun paisa a omden

Khovel a mi tamtakte a lungsim uh hun paisa ah tang den a, tuhun ah a lungsim uh pi-tou zoulou uhi.

·       Hun paisa a hih khelhkhakte ngaihtuah den

Hun paisa a banghiam hih khelh khak neihte lungsim apan koih khezou hetlou a kisiamtan louhna lianpi tawh hinkhua zang den mi tamtak om hi. Koppih neihma a ut-le-dah a ana thangtat kha, nau sukia kha, khamtheih-guihtheih a ana kibual kha, tualthat kha, mi siatna di thil thupitak hihkha, nulepa bawl genthei lawkha, lai hoihtak a sim hun a ana poimoh ngaih khalou, koppih ana nei khial kha chihte leh adang tampitak om ding hi.

Hun paisa a hihkhelh khakna ziak a kisik a mahni ki mohsa a hinkhua zang kitam mahmah mai hi. Taksa pen tuhun ah om lehle lungsim pen tuhun a omsak thei mahmah lou a hun paisa a lungsim omden mi tampitak om hi.

·       Hun paisa a gentheihnate mangngilh theilou

Hun paisa a gentheih luat ziak in tua gentheihnate ngaihtuah in tuhun a khovel nuamtak a zatding lai nguiden leh ki ngaise den khawng in hinkhua zang uhi. Sum-le-pai tawh kisai bang ale hun paisa a neihlouh luat ziak a tuhun a hauh ahau hilehle chil den kha in duh le ne ngamlou, deih le lei ngamlou a, hi teptup a khawsa den mi bang om uhi. Nidang a neihlouh lai ngaihtuah den in akan-aval a chil a khawsa mi omtham hi.

Hun paisa a bawl gentheihna hiam ahihkeileh bawlsiatna ana tuakkhate bang in le tua hunlai ngaihtuah kik khaden sek uhi. Na sakna hiam, thangpaihna hiam ahihkeileh phuba lak utna khawng a kidim bang om a, hinkhua a kipahna ding lam muthei khollou in lungsim hun paisa ah omsak khaden uhi.

·       Hun paisa a nopsaknate ngaihtuah den

Khenkhat lah hun paisa a hun nuamte ngaikik vungvung a om bang le omtham hi. Innsungkuan kimtak a khawsaklai hun ngai ngoihngoih a nguizen aom le om a. Khenkhat lah zawlluite tawh hun zatlaite ngaikik a lungsim mumal lou zen a om bang le om a. Midang khenkhat lah hauhsaklai hunte, khovel utdan tawk a pal lai hunte ngaihtuah den le om hi.

2. Lungsim maban hun di lam tungden

Mi khenkhatte lah maban di chouh ngaihtuah in a lungsim uh hun hongpai di hunte chouh ah om hi. Hiai dan mite ahihleh hun paisa leh a tuhun ua a gentheih mahmah ziak ua maban a nopsak sawm a nasatak a pangte hi ut mahmah uhi.

A tuhun ua duh le ne ngamlou, deih le lei ngamlou, guhtui kangzen a pang a maban di chouh buaipih mi le om uhi. Hiai dan miten a hunlui uh ngaihtuah kik ut khollou ua, a kan natna omlou chi in hunlui buaipih in nei khollou vanglak uhi.

3. Lungsim tuhun a I omsak ding ahi

Tuni a I gen ut tak ahihleh Tuhun ahi. Hun paisa lah lakkik a bawldik theih hi nawnlou a, hun hongpai ding le cheplawk theih hilou ahihman in I thu neihna I suah theihna hun omsun chu tuhun ahi, huaiziak in tuhun pen ei adia hun poimoh pen suak hi.

I taksa leh I lungsim a omna mun leh hun a kibatlouh chiang in athuaktu chu I taksa leh lungsim mah hi uhi. Khenkhat ten lungsim chidamlouhna neihloh ua, khenkhat in taksa damlouhna neihloh thei uhi. Lungsim leh taksa atonkhawm helhel chiang un ahihleh lungsim hi in taksa hileh chidam in huai in gah hoih le hon suang ahi.

Hunlui ngaihtuah kik ngeilouh di chi ihi kei a, mihing ihih man in hunlui ngaihhun ki nei chiat mah ahi. Hunlui ngaihna chang theilou ihih leh bel a buaihuai lam kihi chihna chu ahi. Khaw hun hong kikheng chiang leh Tung Solkha hong tan chiang bang in hunlui kiphawk kik chiat sek hi. Hunlui ngaihhun aom ding mah ahi. Ahia, hun teng a hunlui buaipih a neih ding hilou ahi. I lungsim pen hunlui a atang det chiang in I tulai hun ngaihtuah theilou a, tuaban ah maban hun ding ngaihtuah khalou ding chihna suak hi. Huaiziakin hunlui a I lungsim a paikik khak hun chiang a, ahun tan I theih a, tuhun a kik hun I theih ding ahi.

Nguitak a hinkhua zang a kipak theilou ichih te a lungsim uh hun paisa a omte hi ut mahmah uh ahi. Hun paisa ngaihtuah kik a khase den, ki ngaise den, kapden aom pen in I tulai hun leh I maban hun ding naktak a sukha hi ahi.

Hun paisa mangngilh bilbel ding chihna hi zenzenlou ahi. Mihing ihi a I lungsim a thil omte thai mang mawk theih hilou ahi. Mobile leh Computer memory I clear dan a mihing lungsim clear theih hilou ahi. Huaiziak in I lungsim pen hunlui a ava paihun le omtham ding mah ahi. Ahih ziak a hunlui a I lungsim a omdet louh ding ahi.

Hun paisa a I lungsim aom det pen I tulai hinkhua leh maban hinkhua adia thil poi petmah hi ahi. I niteng naa te ngaihdau theih a, tuhun a anopna di teng lamang a, maban di le ngaihtuah hetlou a om khak baihlam hi. Huaiziak in hun paisa a gentheihnate, hehnate ahihkeileh nopsakluat hunte, hihkhelh khakte ngaihtuah tam sawm louh ding ahi.

Hun paisa a ihih khelh bang hiam poi I sakluat aom aleh le Jesu na hondampa dia sang na hihleh na hihkhelh teng hon ngaihdam khit tak man in nang le nang le na ki ngaihdam ding ahi. Mahni le mahni ki ngaihdam theihlouh pen thil lauhhuai mahmah ahi. Pathian deih dan le hilou ahi. Jesu in hon ngaihdam khit nung a ei-le-ei ki ngaidam theilou chihpen Pathian ngaihdamna I kikoppih louh ziak hikha thei ahi. Mahni-le-mahni ki ngaihdamlouhna ah mi tamkhop awk ua, hiai koltanna apan suahtak I tup tinten ding ahi.

Tuaban ah maban hun ding khual law zawzen a, lungsim maban hun chouh a om a, tuhun taisan kha ihihleh thil poi mahmah hizel ahi. Maban ding ngaihtuah luat ding mah ahi. I nekzonna ding, I khawsakna ding, inn-le-lou ding…ngaihtuah ding mah ahi. Ahia maban chouh a I lungsim aom leh tulai hun zangkha ngeilou ding chihna suak hi.

I lungsim pen hun tamzaw I tulai hun a I koih ding ahi. Tuhun pen anuam theipen a zat I sawm ding ahi. Maban I khual kawmkawm a tuhun ale nop isak theihna tantan a life I enjoy ding ahi. A selam hilou a ahoihlam a khovel I enjoy sam ding ahi. Bible in le huai mah ahi adeih. Pathian deihdan tawh kituak a tuhun pen zat a, tuhun a Pathian vualzawlna I donte, I hamphatdante, Pathian hon ompih dante suut zel ding ahi.

I duh-le-deih aom leh le chil luat tentun louh a khawsak ding ahi. Maban khuallou ding chihna hi zenzen lou, tuhun enjoy lou zen a maban khual ding hilou ahi. Maban ding thei khol lah ki omlou, sih hun ding thei lah ki omlou…huaiziak a tuhun a Pathian vualzawlna I don dandan a khovel nuamtak a zat I sawm ding ahi.

Tuni in nang ana ki dong in, na taksa tuhun a aom lai in na lungsim koitak ah aom a?

Toupan hon ompih chiat hen!


YouTube a en utte adin

https://youtu.be/2Dn5L6iYbDY 

No comments:

Post a Comment

Pathian in zaw hon ompih gige ahi

- Dr.LB Muan 28/03/2024 Pathian in i dinmun hon theihpih louh hun om hetlou ahi. Haksatna tawpkhawk i tuah hun inle i dinmun hon mu gige...