8/09/20

“KHA-MI” I CHIHTE KUATE HI HIAM...

Gelhtu: LB Muan

11/12/18

Bible ka zillai in College/Seminary bangzah hiam ah kana kaikha hi. A-lim-sang deuhte College/Seminary ah leng kana kaikha a, a-lim-sanglou deuhte College/Seminary ah leng kana kaikha hi.

College/Seminary khenkhat ah laa a kisak chiang in Hallelui pahpah mai ua, music bang a kitum kin deuhdeuh leh a Hallelui na uhle sang deuhdeuh in atawp chiang in la-sak chihle om nawnlou in music ging lumlum in pautheihlouh in hong pau vengvung mai uhi.

College/Seminary khenkhat ah lah music ging ngaih leh kin hetlou in laa leng ahi diaidiai deuhte ngen kisa in kuamah pautheihlouh a pau chihle omtuanlou hi.

A-lim-sangte’n a-lim-sangloute "Cold Worshippers" chi ua, a-lim-sangloute’n a-lim-sangte "Hot Worshippers" chizel uhi. A-lim-sang a pautheihlouh a paute’n adangte “kha-milou, kha-tanglou” chi ua, a-lim-sangloute’n hallelui pahpah leh pautheihlouh a paute “a kilimbawl” chizel uhi.

Hiai apan i muhtheih khatchu en “kha-milou” i chih nu/pa inle ei “kha-milou” honna chitei ding chihna ahi. A kuate kha-mi a akuate kha-milou hita ding hiam???

 

1) KHA-MITNA I TEHNA DING IN BANG I ZANG A?

Eiten kha-mi i chihte kuate ahi ua…Kha-mitna i tehna ding in bang i zang a?

# Sum-le-pai thohtamte maw kha-mi?

Mihausate’n sum tampipi athoh lai un, Jesu mit ah bel meithainu thoh atampen maimah hi…sum neihtam ziak a thohtam sang a neih sunsun ahihkeileh Pathian hon ngiatzah piakkhiak pen Toupa kipahna ahi zaw hi…Zarephat khua a meithai nun aneih sunsun Elija ana nekpihpen Pathian lungkimna ana hi ahi.

Sum-le-pai thohtamte lak ah kha-mi taktak a omtham ding, ahihziak in sum-le-pai thohtam teng kha-mi hi zenzenlou uhi (Marka 12:41-44, Luka 21:1-4).

 

# Laa a kisak chiang a laam pahpah a, Hallelui pahpahte maw kha-mi?

Tuipisan kaan khit in Miriam in Pathian’ hotdamna ziak a kipak in laa sa in laampah salhsalh hi…himahleh Pathian tawh kizopna hoihtak neilou a, huaiziak in Pathian’ vaihawmdan theisiamlou in a sanggampa Mosi thik in huchi in hong phaak maimah hi.

Pathian’ Kha polhna tang a khutzak a Pathian phat a, laa sa a laam mi om lawtel hi…ahia khenkhat laam addict leng omtham ua, laa a kisak nakleh tu-theilou, kha-mit ziak le hituanlou a laam ut himhim, halh-a-halh thoh himhim mi om hi (Exodus 15:20, Number 12).

 

# Saptuam a kizangte maw kha-mi?

Jesu in Temple a thu agenlai in Temple a thunei mahmah leh kizang mahmah Siampu-lalte leh Juda Upate a kiang ah dotna bawldin va hoh uhi, huai in Jesu in hiai ana genkhum maimah hi, “…siahkhonmite leh kizuakte nousang in vangam ah alut masazaw ding uh” (Matthai 21:23-31).

Thukhunlui hun in Eli tapate Pathian Temple a Israel mite taang a nasem ding ahihlai ua gamtat kilawmlou leh khelhna nasatak ahihziak un Pathian thangpaihna atung uah tunloh hi.

Kha-mitna ziak hilou a thuneih utziak a Saptuam a kizang leng tamtak om ding hi. Kha-pi-dan hilou a ut dandan a vaihawm a saptuam makaih nuamsa tamkhop om lawtel ding hi. Saptuam a kizatpen kha-mitna dan a i lak leh diklou ding a, Saptuam nei tupa lau a, Ama chih dandan a ana sem a kizat pen kha-mitna hizaw hi (1 Samuel 2).

 

# Pathianthu theite maw kha-mi?

Jesu hunlai in Siampute, Pharisaite, Saddukaite leh Laigelhmite kan a Pathianthu thei omlou ding uhi. Ahihziak in tuate’n a Messia uh Jesu ana theitumlou maimah ua, Khros ah a Kumpipa uh ana kilhden maimai uhi. Hiai thillamdangtak ahi.

Sawltak Paul bang amah hunlai a Bible theihna lam a misuanhuai petmah khat ahi. Ahihziak in Gingtute sawitu in ana pangkha maimah hi.

Bible degree hoih taktak neih leh Pathianthu theihtam pen kha-mitna hizawlou a, Jesu neih a athu chitaktak a zuihpen kha-mitna ana hizaw ahi (Johan 10:27-28, Nasepte 8:3).

 

# Mihoih mahmah a khovel nopsakna a kibual loute maw kha-mi?

Tangval/Tuailai hausapa chu mihoih mahmah, nu leh pa pahtawidan siam, tualthat ngeilou, kuamah le khem ngeilou, angkawm ngeilou, kuamah vanle gu ngeilou, dikloutak ale kuamah hek ngeilou…mihoih petmah ahi. Ahihziak in salam chouh hoih a khalam a ahawm ana hileltak hi.

Mihoih a kampau nem taktak zang a pichingtak a om hiat-hiat le kha-mitna ana hituan mawklou ahi. Mi khenkhat lah pau phokphok, kampau neem le zangthei khollou, hi vutvut lah kha-mi mahmah chih leng omtham hi (Matthai 10:17-31).

 

# Nupa kituak mahmahte maw kha-mi?

Adam leh Evi, Anania leh Sapphira i chihte bel nupa kituak mahmah ahi uhi. Ahihziak in a kituah nalam uh kha-mit nalam hilou a khelhna thilhih dia kituak ana hileltak uhi.

Nupa kituak mahmah, kikhop chiang a kuankhawm, hih peuhmah hih khawm, thil khempeuh kikum i chihte leng khami ana hi khelkhel tuanlou uhi (Genesis 2,3, Nasepte 5).

 

# Thumna neih siamte maw kha-mi?

Pharisaite a thumchiang un kikhopna inn khawng leh mite muhna di mun ah thum ut ua, ngaih taktak a kikou in thumzel uhi. Ann ngawl thumna aneih chiang bang un mite theihlouh ding lau in a aan ngawl uh amel uah sulangzel uhi. Huaiziak in Jesu in a nungzuite a sinsakna ah Pharisaite bang a thumlou ding in hilh hi.

Mi khenkhat thum chiang a kah addict le om hi. Thumna ziak pen khasiat-huai hetlou ah le kahpau-pah, khase-pah chihdan mi om mawk hi. Hichibangte pen kha-mit ziak ana hi khelkhellou hi. Mi kuahiam aan ngawl a athumthum ziak hiam, sawt pipi thumna aneih ziak hiam, thumna a neihsiam ziak a kha-mi hituan khollou hi (Matthai 6:5-6, 16).

 

2) BIBLE IN KHAMI A CHIHTE...

Kha-mitna i chih mihing mit leh ngaihtuahna apat i teh sungteng diklou ding hi. Mihing’ mit a kha-mi mahmahte le Pathian mai ah kha-mi hetlou hikha thei hi. Pathian in “kha-mi” achihte tawh en “kha-mi” i chihte kibang khollou ding hi. Huaiziak in Kha-mitna tehna dia Bible zatding ahi.

Mihing “Kha-mit” nading in Jesu a hinna neih masak kuul hi. Jesu a hinna neiloute bel khalam a site hi ua, “kha-mi” hizawlou in “sa-mi” hizaw uhi. Khalam a hingte kha-mi thei ua, khalam a site bel kha-mi chih om theilou himhim hi. Huaiziak in “kha-mit” nading in Pianthak masak kuul hi.

Bible in kha-mi achihte enle…

Pathian tawh tonte (eg. Enok)

Pathian a ginna neite (eg. Kizuaknu Rahab)

Pathian chidandan a kalsuan a, bangkim a “Toupa nangthu hihen” chite (eg. Abraham)

Pathian vualzawlna delh tuntunte (eg. Jakob)

Pathian’ thu mangte (eg. Noa)

Sihna di mun a le Pathian adia ding kipte (eg. Sadrak, Mesak leh Abed-nego)

Mihing mitmei venglou a Pathian mitmei vengte (eg. Jawlnei Nathan)

Pathian tawh lawm bang a kipawlte (eg. Mosi)

Angmasial loute (eg. Jonathan)

Khovel leh a pallutnate taisan a Pathian hing belte (eg. Ruth)

Midangte hehpihna hau a mite adia kipe ngamte (eg. Nehemia)

Neih sunsun Pathian adia pekhe ngamte (eg. Zarephat khua a meithainu)

Bible in agen tangtak a zui a atam zawte zuih mawk zuihloute (eg. Job)

Khovel siatna apan a kikem siangthoute (eg. Lota te innkuan)

Thupukna lak di teng a Pathian dong masa teiteite (eg. Joshua)

Melmate natawm iit a gilou-gilou a thukloute (eg. David)

Pathian’ pi dandan a khawsa a Pathian’ thu mangte (eg. Hosia)

Thudik gum a sihpih ngamte (eg. Stephen)

Thumna ngai poimohte (eg. Daniel)

Pathian’ aw hun teng a ngaikhete (eg. Saultak Paul)

Mahni hoihlouhna mutheite (eg. Siahkhonmi vanlam le dak ngamlou a awm tumpa)

Pathian leh agam adia iit neiloute (eg. Alabasta thau namtui a Jesu khe va nuh nu)

            Bangkim a “Toupa nang chih dandan” chite (eg. Mary)

            Pathian adia hinna pe ngamte (eg. Jesu Nungzuite)

Gelhgelh ding chile gelhseng ahi kei ding a, Bible ah kha-mi leh kha-milou chiangtak in theihtheih hi.

 

THUKHITNA

Jesu khovel a aom lai a amah ngaina leh paktate bel angkawmte, siahkhonmite, mikhialte, society a taloute, Temple a tazouloute ahi uhi. Mihing etna dan ah hiaite kha-mi hetlou himahle uh Jesu amaute adia hongpai ahi chih ana thei ua, Jesu ana gingta uhi. Alehlam ah Jesu gingtalou a ana haw zawzente bel Temple a Pathian nasem Siampute, Laigelh mite, Pharisaite, Saddukaite ana hi uhi.  Kha-mi dia gintak-huai taktakte ana kha-mi hetlou ua, mihingte’ mit a kihhuai mahmahte Pathian’ mit ah ana kha-mi zaw maimah uhi.

Huaiziak in pawlam leh mihing’ mit apan kha-mi leh kha-milou theihtheih mawk ding hilou a, Bible tungtawn leh Pathian’ mit apan i etchiang in kha-mi leh kha-milou kikhen theipan ding hi.

Mihing’ mit a kha-mi mahmahte Pathian’ mit ah kha-mi hetlou hihkha thei ua, mihing’ mit a kha-mi hetloute leng Pathian’ mit ah kha-mi mahmah hikha thei uhi.

Bangteng hileh mite kha-mit leh kha-mitlouh pen buaipih luat a neihlouh a ei kha-mitna pen Pathian adia pomtak ahi hia chih kivel chian thei zaw le a hampha kihi zaw ding hi!

____________________________________________________

#  Na phattuampih leh midangte khualna in WhatsApp leh Facebook chihte ah ana SHARE sawn in. 

# Article ki post thakte nana muhzelna ding in hiai atung a taklampang a "Follow" kichi pen CLICK in. 


No comments:

Post a Comment

Pathian in zaw hon ompih gige ahi

- Dr.LB Muan 28/03/2024 Pathian in i dinmun hon theihpih louh hun om hetlou ahi. Haksatna tawpkhawk i tuah hun inle i dinmun hon mu gige...