8/09/20

KHOMIAL MA A HIAI KHUA NA PAWTSAN KEI ULEH…

Gelhtu: LB Muan

29/03/16 

Jammu & Kashmir nusia a Himachal lam manoh dia sawl in ka om a, huchi in Date 19 April 2005 in ka kisuan hi. Himachal tungtuung ka hihman in nuam kasa petmah a, lungsim bang thoveng mahmah hi. Water Fall nalh taktakte, vuuk-mual leh tuiluang etlawm leh scenery nalh taktakte enchim theilou in nuam kasa petmah hi. Nidang a Switzerland ka hoh utna teng bang bei sipsip zou hial hi. Mun khenkhat bang lemgelh siamten adeihdan tawk ua agelh uh tawh kibang mai hi. “Paradise petmah zaw ahi” kachi hial hi.

Ka omna khaw-min bel ‘Mehla’ ahi a, hiai apat mel 12 vel a gamla ah Chamba khawpi district headquarter a om hi. Mehla khua ah ka lawmte tawh Exiciting Word Outreach Ministry nuai a Pathian nasem dia va om kahi uhi. Om tuung ka hihman un nuam kasa ua, himahleh ni 3 khawng phe vilvel a ka om nung un ka gintak hetlouh uh thil hong tungphut mawk hi.

Date 23, Kiginni April 2005 kum ahi a, Nitaklam khawmui kuan in pasal kum 40 ding vel di khat ka innluahna uah hongpai phut a hichi in hong genta mai hi, “Kei hiai khua a RSS President ka hi, khomial ma a hiaikhua na pawtsan kei ngeingei uleh…” chi in aw-gum deuh in hongvau ek a, huai khit in hon paisan hi.

Lungzingtak a ka omlai un minute khat leng kihal manlou in pasal nih honglut ua kavan teng uh lok in ka ID khawng uh hon ngen uhi. Ka inn luahna uh room nih ahi a, kitchen leh bathroom leng atuam in om hi. Tua pasal nih ten roomte a ka vanteng uh Bible, Caset, Comics, Tracts leh adangdang a et veel nung un khat in hichi in hon gen hi, “Kei police CID lam a sem kahi a, tuni mahmah a Chamba Khawpi ah nongpai ua police station a nong ki report uh a ngai di” hong chi-guih mawk hi. Huai khit in hon paisan uhi.

Minute khat sung a ka thiltuah uh ziak in ka mangbang petmah uhi. A omdan bel Hindu kulmut ten ka siatna ding uh ngaihtuah ana hidan uh ahi. Kou Police station a hon samtupa leng kibawl tawm hi ding a, tua RSS President kichipa tawh hoihtak a plan bawl uh hi ngei ding uhi. Zan nitak in leng ka inn kiang ua papi khat in a inn ua hon sam a bangbang hiam hon genpih khinta a…katung ua thil hoihlou hih ut bel hi ding uhi.

Mi 6 kahi ua, ahihziak in mi thum Chamba khua a ava giahsek ziak un mi thum chouh ka omlaitak uh ahi. RSS president kichipa thugen pen ziak in ka mangbang mahmah mai uhi. Ka kiim ka kiang ua omte leh ka khaw omna uh lah Hindu sahkhua zui ngen ahi ua, Pathian phawk khat le aom kei uhi. Kal khat leng om nailou ka hihman un kuamah theih leng kanei naikei uhi.

Khua lah hong mial petmah ding in kisa ta, lungsim lah thawmhau deuhdeuh mai. RSS President pan “Khomial ma a hiai khua na pawtsan kei ngeingei uleh…” chi a hon vau ahihman in lungsim paisau mahmah mai hi. “Innlam a nu leh pate mel mukha nawnlou di kahi maimahta di maw” chi in khasiattha bang suak mahmah mai hi. Ka nu ngaihna hong lian mahmah mai a, mitkha ah nu leh pa, sanggamte leh kholhpih lawm vualte hong kilang dundun mai uhi. “Ka sungkuanten ka luang bek a mukha nadi uam maw…ken chu amau mukha nawnlou di kei ve maw…” chi in lungsim paisau mahmah mai hi.

Innlam a sungte kamkhat bek kihoupih ut lele tua hunlai a mobile phone chih khawng kinei nailou. PCO lah ka omna khua ua omlou lai…khasiat tawh, mangbatna tawh, thawmhauna in ka pumdimta mai uhi.

Inn pawtsanlou ding in thupukna kala a, ka lawmten leng lem asa uhi. “Sih-le-sih tuahtuah tuak mai ni” chi in inn nuselou din kong kisa ta uhi. Ann ka huan mengmeng ua, ka huan khit un ne ding in kong tu-khawm ua, inn kong hoihtak in ka khak uhi. Annkuang khat chiat kon la ua ahihziak in ka gawl uah ann aluut thei kei, valh haksa kasa petmah uh. Nidang a annkuang a chiamnuih khawng gen a ki houlimsek himahle ung tuazan in bel gen ding thei leng kuamah ka om kei uhi. Gen ding theilou kia hilou in, apau ngamlou lam leng kahi sim uhi.

Thakhat thu in bang hiam hongtung zawt ding chih lungsim ah a om den mai a, mai mualtak in ki entuah liik-liak kawm in ann ka ne uhi. A ki pasal zou nawn taktak kei…lungsim a thawmhau petmah. Nak haksa bang kisa hial khawp a ki om mai ahi. Innkonglam mei hihmitvek in kou ka annnek na mun chouh uh ka vaksak liik-liak uhi.

Ann ne a ka om laitak un thakhat thu in ka inn kongkhak uh hong ki-kiuh ta…diip a kisai kin khopmai. Ka lawmte tawh kaki entuah ua a didan kathei zouta kei uh. Apau leng ka om kei ua ka liing sim mai uhi. Lungsim ah “Tu in chu ut leh utlou a tuah di ahita mai di maw…” chi in ka dingkhe maita hi. Kei kadin khiak tak in ka lawm tegel leng hong ding khia uh a, huai in innkong kon hongta hi. Chikmah amuh ngeilouh pasal khat kongkhak bul ah ana ding hi. Ken leng aw liing nilhnelh kawm in “hong lut in” chi in kamsiamtak in ka samlut a, alut khit in midang leng om ding a kagintak ziak in kongkhak bul ah ka dak loplop zek hi. Midang bel kuamah ka mukei. Huchi in koule hong hawhpa hu-phulhsim pipi in ka houpih ua, hon dotnate hoih taktak in ka dawng uhi. Amah bel hong enkhe dia honsawl uh hiding in kagingta gu mahmah uhi.

Hong hohpa’n, “Kei hiai khua a Panchayat member kahi a, mi kuahiam in banghiam hon gen uleh kei kiang ah hong gen un” khawng hongchi hi. A hong houpihdan bel mihoih ding bang a himahleh kou gen di leh genlouh dile kathei tuankei uhi. A nung sawtlou in hon paisan nawnpah hi. Kou lawmta teng kihou hetlou a ka om sawtluat ziak uh ahi diam ah, huai mipa hong hoh nung neuchik ka-nak uh leng nuam deuh mahbang hial a, lungsim leng kha-muang deuh bang hi.

Ann ka nekkhit un light hihmit a room khatlam a lumpah din kong kisa ta uhi. Kei makaihna nuai aom ka hihman un neuchik kaki hangsansak leh ka lungsim let deuh leng ngai ahihman in ken leng ka Bible la-khia in ka lawmte khamuan ding in kong kisa hi. Sam Laibu ka sim a, ka dinmun uh tawh ka Bible chang simte kituak in khamuanhuai mahmah hi. Huai ni a ka Bible sim pen Sam Number bangzah hi a, Chang bangzah hi hiam chih tunitan kazong khezou nawn kei. Bangchidan a huai vasimkha ka hia chihleng kathei nawn tuan kei. Ahihziak in ka Bible chang sim un hon khamuanlua ahi chih bel tunitan ka theiden hi.

Bible ka simkhit in ka lawmte kiang ah khamuanna thu tamlou kagen a, huchi’n Pathian kiang ah thum in kong lumta uhi. Nidang tawh teh in ka lumbaih mahmah mai ua, mei ka hihmitvek ua kuamah paulou in kalum maita uhi.  Ahi bangbang tuak ding in ka lungsim uh kahih hangsan uhi.

Huchia kathum khit ua kongluptak un kavek un ihmutlim petmah in ka ihmu ua, zingkal thawh huntak in ka khangloupan uhi. Nidang abel zankimlai khawng a ki khanglousek hi a, zun nawn di bang ale kikuansek hi a, tuazan bel khatvei le khanglou chih omlou in ihmutlim petmah in ka ihmu uhi. Tuazan a bangthu om ahia chihte bangmah ka theikei uh. Koute tung a thil-hoihlou hihdia hongkuan om uhia chihle ka theikei uh. Huchia Pathian Angelte’n hong um kiimvel a kou hong vengbit uhia chihleng kathei tuankei uh. Tuazan a thiltung bangmah omlou le ahi maithei, om bang ahihtak aleh leng kou bangthil om hiam chih anung inle bangmah kathei tuankei uhi.

Zing khuavak mit a mu nawnthei a ka omzaw…kipahna a liantel mai. Khua mial ngeikei henla, nitum ngeikei leh kachi tuntun mai uhi. Huchi in Pathianni ahihman in Khawpi Biakinn a thugen dia kakuan a ngai a, ka lawmte tawh ki-khawm ding in ka kuanta uhi. Mathai 14 na pansan in thu ka vagen a, thugen khit in tua mun a ana hohsa ka lawmte uh mi thumte tawh nitak in kongton kik uhi.

Zan khat mualsuah khin ka hih ban uah mi 6 phata ka hihman un ka lungsim uh nuam deuh in ka lauhna uh bei deuhta hi. Huchin ka hong omtou den ua…suun chiang a Pathianthu tangkoupih din khaw tuamtuam ah kahohzel ua nitak khawmial dek chiang in kong kikzel uhi. Ka omna khua uah bel bangmah hih theilou kasuak uhi.

A khua ka omsawt deuhdeuh dungzui un ka neel deuhdeuh ua, kitheihpih bangleng kon nei panta uhi. Tua RSS President kahi kichipa tawh lampi a ka kituah chiang un kamsiamtak in “Uncle Namaste” kachizel hi. Aman bel hon houpih nuam kei, et leng hon en ut kei, a meel ah hon huatdan a kilang mai. Ahihziak in lampi a ka kituah teng un “Uncle Namaste” kachi gige a khatvei chu aw-gum deuh in “Namaste” chi in hon dawng khong hi. Huchia hun hong kivei dungzui in awl-awl in kamkhat khawng ka kihouthei panpanta ua, amah leng neuchik amai gum hong bei deuhta hi. A tapa pa ka lawmbawl ua, inn ah hong hohzel in ka kithuahpihzel uhi.

Hun sawtsimtak ka om nung un mundang a kapai uh hong hunta hi. Ken leng ka lawmte kiang ah, “I pai ma un i Uncle RSS President pa utawh lim va kila ni uh” ka chihleh nih hiam in honzui ua, a inn uh vahoh din ka kuanta uhi. Ka vahoh ua kouleng “Ka pai hun uh tungta, mangpha hong khak dia hongkuan kahi uh Uncle” ka vachi uhi. Aman leng kamsiamtak in hon houpih a hoihtak in a sungkuante tawh ka vahoulim uhi. Singpi bawldin aji sawl a, biscuitte hon nesak ua singpi dawn kawm in ka tu-khawm zek ua, huaikhit in lim ka kilakpih uhi. Kik ding in kong kisa ta ua, ka paisan dek un hiai honchi hi “Pathian in hon vualzawl hen” Hiai agen tunitan ka mangngilh theikei hi.

Himachal mun tamtak ah Pathianthu va tangkoupih mahle ung ka omna khua uh Mehla ah bel bangmah ka vahih theikei uhi. Kapai nung uh sawtlou in mi bangzah hiamte Khristian hongsuak uh chihthu kaza uhi. Ahihziak in daltu a khauh mahmah man in bangchi dinmun a om uh hiam chih bel ka theisau nawn kei hi.

Vangam ah amaute ka mukha dia aw…huai lai a amau ka muh pen ka muh tawpna ahi maimah diam…


____________________________________________________

#  Na phattuampih leh midangte khualna in WhatsApp leh Facebook chihte ah ana SHARE sawn in. 

# Article ki post thakte nana muhzelna ding in hiai atung a taklampang a "Follow" kichi pen CLICK in. 

 

No comments:

Post a Comment

Pathian in zaw hon ompih gige ahi

- Dr.LB Muan 28/03/2024 Pathian in i dinmun hon theihpih louh hun om hetlou ahi. Haksatna tawpkhawk i tuah hun inle i dinmun hon mu gige...